Köşe Yazıları

Deliryum nedir – 2

 

DELİRYUM TÜRLERİ NELERDİR?

Hiperaktif Deliryum

En kolay teşhis edilen türdür. Huzursuzluk, ajitasyon, hızlı ruh hali değişiklikleri, halüsinasyonlar ve özenle işbirliği yapmayı reddetme dahildir.

Hipoaktif Deliryum

Hareketsizlik ya da azalmış motor aktivite, halsizlik, anormal uyuşukluk halidir.

Karışık Deliryum

Hem hipoaktif hem de hiperaktif belirtileri içerebilir. Kişi hızlı bir şekilde hiperaktif durumdan hipoaktif duruma geçebilir.

 

DELİRYUM VE DEMANS

Demansve deliryumu ayırt etmek zor olabilir ve kişi her ikisine de sahip olabilir. Aslına bakılırsa deliryum, demans hastalarında sıklıkla görülür. Demans, kademeli işlev bozukluğu ve beyin hücrelerinin kaybı nedeniyle hafıza ve diğer düşünme becerilerinin kademeli olarak azalmasıdır. Demansın en yaygın nedeni Alzeimer hastalığıdır.

Deliryum ile bunama arasındaki farklılıklar nelerdir?

Başlangıç

Deliryumun başlangıcı kısa bir süre içinde ortaya çıkarken, bunama zamanla kötüleşen ve yavaş yavaş ilerleyen küçük belirtiler ile kendini gösterir.

Dikkat

Odaklanma ya da dikkati sürdürme yeteneği deliryum ile önemli ölçüde bozulur.

Dalgalanma

Deliryum belirtilerinde gün içinde dalgalanmalar görülür. Fakat demans hastalarında günün daha iyi ve daha kötü zamanlarını geçirdikleri esnada, hafıza ve düşünme becerileri sabit bir seviyede seyreder.

 

TANI YÖNTEMLERİ

Deliryum Tanısı

Deliryum hastalığının ruhsal durum değerlendirmesi, bir hekim tarafından kişinin farkındalığı, dikkati ve düşünme yetilerini değerlendirerek başlar. Bunu da sohbet yoluyla ya da zihinsel durumu, kafa karışıklığını, algıyı, hafızayı değerlendiren testler ve taramalar aracılığıyla gerçekleştirir. Aile üyelerinden ya da bakıcıdan gelen ek bilgiler de ruhsal durum değerlendirmesine yardımcı olabilir.

Fiziksel ve nörolojik muayeneler: Doktor, sağlık sorunlarını ya da altta yatan hastalık belirtilerini kontrol ederek fiziksel muayene yapar. Nörolojik muayene de, görme, denge, koordinasyon ve refleksleri kontrol etme olarak sayılabilir.

Diğer testler: Doktor idrar, kan, diğer teşhis testlerini isteyebilir. Beyin görüntüleme testleri de gerektiğinde kullanılabilir.

 

DELİRYUM TEDAVİ YÖNTEMLERİ NELERDİR?

Deliryum tedavisinin ilk amacı, altta yatan nedenleri veya tetikleyicileri ele almaktır. Bunu da belirli bir ilacın kullanımını durdurarak, metabolik dengesizlikler ele alınarak ya da bir enfeksiyon tedavi edilerek yapılabilir.

Tedavinin sonraki aşaması, vücudu iyileştirmek ve beyni sakinleştirmek için en iyi ortamı yaratmaya odaklanır. Yaygın ve tehlikeli bir vaka olmasına rağmen, deliryumun kendisi için etkin bir tedavisi yoktur. Çoğu durumda yapılabilecek en etkin şey hastayı güvende tutmaktır.

 

DESTEKLEYİCİ BAKIM

Hava yolunun korunması, sıvı ve beslenme sağlamak, harekete yardımcı olmak, ağrıyı tedavi etmek, inkontinansı ele almak, fiziksel kısıtlamaların ve mesane tüplerinin kullanımından kaçınmak, mümkün olduğunca çevrede meydana gelebilecek değişikliklerden kaçınmak sayılabilir.

Deliryuma neden olan ağrıyı kontrol etmek için bazı ilaçlara gereksinim duyulabilir. Diğer ilaç türleri, şiddetli ajitasyon, kafa karışıklığı, korku, halüsinasyon gibi ağır bulguları hafifiletmek amacıyla ihtiyaç duyulabilir.

Deliryumla başa çıkma ve destek

Deliryum riski olan biri ya da iyileşme riski olan birinin yakını ya da bakıcısıysanız, kişinin sağlığını iyileştirmeye, nüksetmesini önlemeye yönelik ya da sorumlulukları yönetmeye yardımcı adımlar atabilirsiniz.

İyi uykuyu teşvik etmek için

  • Sakin ve sessiz bir ortam sağlayın
  • İç aydınlatmayı günün saatine uygun tutun
  • Geceleri kesintisiz uyku süreleri için plan yapın
  • Kişinin gündüz planlamasını korumasına destek olun
  • Gün boyunca kişisel bakım ve aktiviteyi teşvik edin

Kişinin sakin kalmasına yardımcı olmak için:

  • Öğle yemeği ya da yatma saatindeki herhangi bir değişiklikte basitçe iletişim kurun
  • Tanıdık ve favori nesneleri, resimleri etrafta saklayın ancak dağınıklıktan kaçının
  • Kişiye sakince yaklaşın
  • Kendinizi ve diğer kişileri düzenli olarak tanıtın
  • Tartışmalardan kaçınmaya özen gösterin
  • Gerekli durumlarda güven verici dokunuş gibi rahatlık önlemleri kullanın
  • Gürültü seviyeleri ve diğer dikkat dağıtıcı unsurları en aza indirgeyin

Karmaşık sorunları önleyin:

  • Kişiye düzenli bir programda uygun ilacı vermek
  • Bol sıvı ve sağlıklı beslenme sağlamak
  • Düzenli fiziksel aktiviteyi teşvik etmek
  • Enfeksiyonlar veya metabolik dengesizlikler gibi olası sorunlar için hızlı tedavi almak.