Zamansız budama gelişim ve verime olumsuz etki

Ziraat Odası Ziraat Yüksek Mühendisi Serap Vildan Ersoy, fındıkta budamaya, vegetasyonun durduğu ve büyük oranda yaprakların döküldüğü dönem dikkate alınarak başlanması gerektiğini söyledi. Ersoy, “Ancak bazı üreticilerimiz hasattan sonra yapraklı dönemde kesecekleri dallar daha iyi belirleniyor düşüncesiyle hasat sonrası dal kesimine başlıyor. Bu da bitki gelişimine ve verimine olumsuz yansıyor” dedi.

 

BALTA KULLANILMAZ

Ziraat Odası Ziraat Yüksek Mühendisi Serap Vildan Ersoy, fındıkta budama zamanının sonbahar ayı olduğunu söyledi. Ersoy, “Fındıkta budamaya, vegetasyonun durduğu ve büyük oranda yaprakların döküldüğü dönem dikkate alınarak başlanmalıdır. Ancak bazı üreticilerimiz hasattan sonra yapraklı dönemde kesecekleri dallar daha iyi belirleniyor düşüncesiyle hasat sonrası dal kesimine başlıyor. Bu da bitki gelişimine ve verimine olumsuz yansıyor. Budamanın yapılışı kadar budama da kullanılan aletler de önemlidir. Fındığın budanmasında budama makası, budama testeresi ve kesim motoru kullanılır. Dalların üzerinde, yan dalların ve dalcıkların, sürgünlerin kesilmesinde balta kullanılamaz” dedi.

 

ALETLERİN DEZENFEKSİYONU

“Balta ile kesimler dal üzerinde istenildiği yerden ne kadar dikkatli yapılırsa yapılsın düzgün kesim yapılamamakta, kesimler rastgele yapılmaktadır” diyen Mühendis Ersoy, “Bu nedenle kesim yerlerinde çatlamalar ve yarılmalar olmaktadır. Dallarda bundan zarar görmektedir. Balta ile fındık dalları sadece toprak seviyesinden kesilir ve odun yapılır, kesinlikle budama yapılamaz. Budama yaparken kullandığımız aletler eğer dezenfekte edilmezse ağaçtan ağaca, bahçeden bahçeye hastalıkların bulaşmasına neden olabilirler. Bu da su içerisine birkaç damla çamaşır suyu damlatılarak çok basit bir yöntemlerle budama aletlerinin dezenfeksiyonu sağlanabilmektedir” ifadelerini kullandı.

 

DÖRT ÇEŞİT BUDAMA

Ersoy, “Fındıkta genel olarak dört çeşit budama yapılmaktadır. Dikim budaması, fidan dikim sırasında fidan üzerinde yapılan kesimlerdir. Şekil budaması, dikimin ikinci yılı ile 5-6’ıncı yılları arasında fındık fidanı ve dalı üzerinde yan dal ve yan dallar üzerinde dalcıkların ve bu dalcıklar üzerinde de sürgünlerin oluşturulması amacı ile yapılır. Dal (verim) budaması, verim çağı boyunca dal üzerinde yapılan kesimlerdir. Verimden düşmüş ve yaşlanmış dalların dipten kesilmeleri. Verim çağı boyunca fındık ocaklarının ve dallarının budanması, Dal üzerinde kurumuş, kırılmış, hastalanmış, çürümüş, gelişmeden kalmış, sık ve ters büyümüş, yan dalların, dalcıkların veya sürgünlerin kesilmesidir” diye belirtti.

 

YAPRAKSIZ DÖNEM

“Dal üzerindeki budamalara, yaprakların çoğunluğunun döküldüğü zamanlardan itibaren başlanılır ve bitkilere su yürümeden önce son verilir” diyen Mühendis Ersoy, “Diğer bir ifade ile fındık dalları üzerinde yan dallar, dalcıklar ve sürgünler yapraksız dönemde kesilir. Bu zamanda ay olarak Ekim sonu, Kasım, Aralık, Ocak ve Şubat aylarıdır. Ancak Ocak ve Şubat aylarında püsküllerin en az yarı oranında ya da tamamen açıldığı için bunlara dokunulduğunda hırpalanma ve kopma ihtimalleri vardır. Bu aylarda budama yapılırken açılmış püslerin hırpalanmamasına ve kopmamasına özen gösterilmelidir. Dalların birbirleri ile çarpışmamalarına veya sürtünmemelerine dikkat edilmelidir” dedi.

 

OCAK ORTALARI BOŞ OLMALI

Ziraat Odası Ziraat Yüksek Mühendisi Serap Vildan Ersoy, “Fındık bahçelerinde genel prensip bahçelerin dekarında (dönümünde), meyilli arazilerde 50 ocak, ocaklar arasında 4-6 m mesafe, her bir ocakta 5-8 dal olmalıdır. Düz arazilerde 40 ocak, ocaklar arasında 4,5-7 m mesafe, her bir ocakta 4-6 dal olmalıdır. Fındık bahçelerinde bu sayılardan fazla ocak varsa sökülmeli ya da yeni dikim yapılıyorsa fazla ocak dikilmemelidir. Fındık budamasında özetle, fındık ocaklarının ortası boş olmalıdır. Bir kişi ocakların ortasına oturabilmelidir. Ocakların ortasını kısmen veya tamamen kapatan ya da kapatma temayülünde olan dallar toprak seviyesinden kesilir” ifadelerini kullandı.

 

GÜNEŞ ALMALARI SAĞLANIR

Ersoy, “Ortasında büyümüş ve gelişmiş bir dalı olan ocaklardaki orta dallar kesilerek diğer dallara büyüme, gelişme ve güneşten yararlanma imkanı sağlanır ocakların ortaları açılarak dalların iç ve alt kısımlarının güneş almaları sağlanır” dedi. Mühendis Ersoy, “Fındık dalları ne kadar çok güneş alırsa yıllık sürgünlerde o kadar uzun ve sayı olarak da o kadar fazla olur. Ocaklarda dallar ocağın hangi tarafından çıkmışsa o tarafa doğru büyümelidir. Ocaklarda aynı tarafa doğru birden fazla dal olmamalıdır. Ocakların aynı istikamete doğru büyüyen ve birbirlerini gölgeleyen dallardan gelişme durumu iyi olan bırakılır, diğeri kesilir. Aynı istikamete doğru büyüyen dallar yan yana olabileceği gibi üst üste gelmiş de olabilir” dedi.

 

BOŞLUK FİDANLA DOLDURULMALI

“Ocaklarda kısmen ya da tamamen kurumuş, kırılmış, koflaşmış veya yaşlanmış, sürgünden kalmış dal olmamalıdır” diyen Ersoy, “Kesilmesi gereken dalların dış tarafında bir fidan bırakılmalı, bu fidan 100-120 cm den ve bir dış göz üzerinden kesilmelidir. Fındık üreticilerinin birçoğu ileri ki yıllarda dalların çeşitli nedenlerden dolayı kırılabileceğini ileri sürerek ocaklarda fazla sayıda fidan bırakmaktadır. Bırakılan fidanların büyüyüp dal olabilmeleri için büyüyecekleri yönde bir dalın büyüyeceği kadar hacimde bir boşluğun mutlaka olması gerekir. Ocakların bir tarafında dalların kurumasından veya kırılmasından dolayı boş alan kalıyorsa orada bir fidan büyütülür” diye belirtti.

 

BAHÇELER İLAÇLANABİLİR

“Dalın büyüyeceği yönde dalın büyüyeceği kadar hacimde bir boşluk olması gerekir” diyen Ersoy, “Ocağın o tarafa meyilli fidan yoksa oraya bir fidan dikilerek büyütülür. Budama fındıkta dikim budaması ile başlar, dalların sökülmeleri ile sona erer” dedi. Mühendis Ersoy, “Fındık bahçesinden toprak tahlili için numune alınmaya devam edilebilir. Bilinçsizce yapılan gübreleme verim ve kaliteyi olumsuz etkileyecektir. Bitki besin elementlerinin yeterli ve dengeli miktarda doğru yöntemle kullanılması için toprak tahlili mutlaka yapılmalıdır. Fındık bakteriyel yanıklığı hastalığı ile mücadeleye devam edilebilir. Kültürel önlemlerin yanı sıra koruyucu olarak üç ayrı dönemde yüzde 1’lik bordo bulamacı ile bahçeler ilaçlanabilir. Mayıs böceğine karşı kimyasal mücadeleye devam edilebilir. Mayıs böceği ilaçlı mücadelesinde bir ocağa ortalama on litre ilaçlı su gelecek şekilde uygulama yapılmalıdır. Zararlı toprak altında olduğu için yüzeysel yapılan mücadeleden fayda yeterince sağlanmayacaktır” bilgisini verdi.