Ferrero’ya teslim olanlar

Fındık taban fiyatı geçmiş yıllarda olduğu gibi Cumhurbaşkanı Sayın Recep Tayyip Erdoğan tarafından açıklandı.

Ordu’da toplu açılış törenine katılan Cumhurbaşkanı Erdoğan, Toprak Mahsulleri Ofisi’nin (TMO) 2022 yılı fındık alım fiyatlarını duyurarak, “2022 alım sezonunda kabuklu fındığa kg başına alan destekli olarak Levant ve Giresun kalite ortalamasını kg başına 54 TL olarak açıkladık” dedi.

Bu fiyatın içinde alan bazlı destek ödemeleriyle mazot ve gübre desteği de bulunuyor. Yani bunların toplamını da kg başına 4 TL olarak kabul edersek normalde fındığın fiyatı 48-50 TL’ye gelir.

“Peki, belirlenen bu fiyat gerçek değerinde mi?”

Üretim maliyetlerinin geçen yıla göre yüzde 200 civarında arttığı bir durumda şahsen yeterli olduğunu düşünmüyorum. Ama hükümet ve onu destekleyenlere göre fiyatın uygun olduğu düşünülüyor.

Geçen haftaki köşe yazımda “Fındık kaç lira olmalı” başlığı kullanarak geçmiş 3 yıllık değerlendirmelere göre 50 TL civarında olması gerektiğini belirtmiştim.

Ben bu tahmini yaparken seçim sürecine girilmesi nedeniyle belki “desteklemeler ile birlikte 55-60 TL seviyesine çıkma olasılığı bulunuyor” şeklinde değerlendirme yapmıştım.

Neyse gönül isterdi ki fındık üreticisi emeğinin karşılığını daha fazlasıyla alsın. Ancak son 3 yılın Euro/TL/Enflasyon koralisyonu ile açıklanan alım fiyatları ortalaması 50 randıman fındığın karşılığını 2,70 Euro gösteriyordu. Hesabı Euro üzerinden yapmamın nedeni ihracatın büyük bölümü Avrupa ülkelerine yapılmasıdır.

Şimdi, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın alım fiyatlarını açıkladığı önceki yıllara geri dönersek;

“Tarih: 26 Temmuz 2019”

Euro: 6,35 TL

Açıklanan Giresun kalite Kabuklu Fındık fiyatı 17.00 TL

Karşılığı: 2,67 Euro.

“Tarih: 27 Temmuz 2020”

Euro: 8,10 TL.

Açıklanan Giresun kalite Kabuklu Fındık fiyatı 22,50 TL.

Karşılığı: 2,77 Euro.

“Tarih: 12 Ağustos 2021”

Euro: 10,20 TL.

Giresun kalite kabuklu fındık için belirlenen fiyat 27.00 TL. Bunun da karşılığı 2,64 Euro.

Bu döneme gelirsek:

“Tarih 30 Temmuz 2022”

Sayın Cumhurbaşkanı fındık fiyatını açıkladığı tarihte serbest piyasada Euro: 18,50 TL seviyesinde görünüyordu.

Son 3 yılın ortalamasını 2,70 Euro demiştik.

18,50 × 2,70 = 50 TL yapıyor.

Yani geçen 3 yılın kompozisyonu korunmuş oldu.

Fındık üreticilerine hayırlı olmasını diliyorum.

***

Tarım ve Orman Bakanlığı’nın sosyal medya hesabında geçtiğimiz günlerde yapılan paylaşımda 2022 yılı fındık rekoltesi, bir önceki yıla göre yüzde 12 artış ile 765 bin 287 ton olarak tahmin edilmiş.

Doğru olabilir de olmayabilir de..

Çünkü, Doğu Karadeniz’de Mayıs sonu itibariyle ağaçlar, hava sıcaklıklarının mevsim normallerinin altında seyretmesi ve küresel ısınmanın etkisiyle yeşerip döllenemediği, iklim değişikliğinin olumsuz etkilediği bölgede bahar aylarında bile hava sıcaklarının eksili derecelere düşmesiyle oluşan dondan etkilen fındıkta rekolte kaybı yaşandığı öğrenildi.

Elbette bunun doğruluğunu hasat zamanı fındık harmana indiğinde göreceğiz.

Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO)’nin ne kadar fındık alacağı henüz açıklanmadı. Elinde geçen yıldan100 bin ton civarında fındık kaldığı ileri sürülüyor.

Muhtemelen bu yıl alacağı toplam fındık 200 bin tonu geçmeyecektir. Zaten fındık harmana indiğinde üreticiler TMO’sine gidip orada çile çekmek yerine 3-5 TL düşük fiyatla tüccara vermeyi tercih ediyorlar. Dolayısıyla fındığın asıl değeri serbest piyasada yani Ferrero tarafından belirleniyor. Bilindiği üzere Nutella, Ferrero Rocher ve Kinder çikolatalarını üreten Ferrero, halihazırda Türkiye’de en fazla fındık alımı yapan şirket konumunda.

“Şimdi bunları geçelim;”

Konuya biraz politik açıdan yaklaşmak istiyorum.

Geçen yazımda da belirttim. Türkiye’nin dünya fındık piyasasında yüzde 75 gibi önemli ağırlığı bulunuyor. Buna rağmen Türk üreticinin ürettiği fındığın fiyatı Almanya’daki Hamburg Fındık Borsası’nda belirlenirken, yerli üreticiler de burada tespit edilen fiyatlardan fındığını satmak durumunda kalıyor.

“Neden Almanya?”

İşte bu sorunun yanıtını ilgililer verdiğinde ve çözüm üretildiğinde üretici fındığını çok daha yüksek fiyatla satış olanağı bulacaktır.

Fındık her yıl 2 milyar Euro civarındaki ihracat geliri ile tarımsal ürün ticaretimize önemli katkı sağlıyor. Dolayısıyla fındık üreticilerine verilecek olan bu fiyat çok değildir. Hatta az bile diyebilirim.

Tekel konumda bulunan Ferrero, spekülatif haberlerle fındığı daha ucuza alma çabası olabilir.  Fındık üretici temsilcileri her ne kadar “Sadece ihtiyacınız kadar olanı piyasaya sürün” uyarısı yapsa da, geçmiş yıldan kalan borçlar, düğün, gayrimenkul yatırımı, döviz, altın alımı gibi durumlar sebebiyle biran önce elden çıkarma zorunluluğu doğmaktadır. Ve böyle bir durum ister istemez rekoltenin durumunu ortaya çıkaracak, manipülasyon etkisiyle de Ferrero’ya teslim kervanına katılımlar artacaktır.

Çözüm var mı? Birçok çözüm var. Öncelikle bu sömürü düzeni çarklarından üreticileri kurtarmanın yolu dünya fındık borsasının Türkiye’de kurulmasıdır. Ona da siyasi irade karar verecektir!