Bulimia nervoza nedir?

Aynı zamanda kısaca bulimia olarak bilinen bulimia nervoza, ciddi ve potansiyel olarak hayati risklere yol açabilecek bir yeme bozukluğudur. Bulimia hastaları genellikle gizli bir şekilde, aşırı miktarlarda, kendilerini durduramadan ve kontrollerini yitirerek yemek yiyebilirler. Bu yeme ataklarının ardından da aldıkları fazla kalorilerden sağlıksız bir şekilde kurtulmaya çalışabilirler.

Bulimia hastaları tarafından fazla alınan kalorilerden kurtulmak ve kilo alımını önlemek için farklı yöntemler kullanılabilir. Örneğin, aşırı beslendikten sonra düzenli olarak kusma yöntemini seçebilir veya laksatiflerden, kilo kaybı takviyelerinden, diüretiklerden, yani idrar açıcılardan veya lavmanlardan gereksiz yere faydalanıp, bunları kötüye kullanabilir. Bunların yanı sıra, ya da bunlardan bağımsız olarak oruç, sıkı diyet veya aşırı egzersiz gibi kilo alımını önleyeceği düşünülen alternatif yolların da kullanıldığı vakalar görülmüştür.

Bulimia hastası olan bireyler genellikle kendi kiloları ve vücut şekillerine takıntılı bir yaklaşım sergilerler. Birey, sahip olduğunu düşündüğü kusurlar için kendisine ciddi ve sert bir önyargı ile yaklaşabilir.

Bu bozukluk sadece yemek ile değil, aynı zamanda kişinin kendisini nasıl gördüğü ile de ilgili olduğu için bireyin bulimianın üstesinden kendi başına gelmesi zor olabilir. Ancak gerçekleştirilecek etkili bir tedavi süreci, bireyin kendisi hakkında daha olumlu görüşlere sahip olmasına, daha sağlıklı yeme alışkanlıklarını benimsemesine ve bulimianın yol açtığı daha ciddi komplikasyonları tersine çevirmesine yardımcı olacaktır.

Bulimianın kesin nedeni tıp uzmanları tarafından henüz kesin olarak belirlenememiştir. Diğer bozukluklarda olduğu gibi, beslenme bozukluklarının gelişiminde de genetik, biyolojik, duygusal sağlık ve toplumsal beklentiler gibi birçok faktör rol oynayabilir. Bunlar vakaya bağlı olarak değişiklik göstermektedir.

Kadınlarda bulimia görülmesi olasılığı erkeklere oranla daha yüksektir. Aynı zamanda bulimia sıklıkla ergenlik sonunda ya da yetişkinliğe geçiş döneminde ilk defa ortaya çıkmaya başlar.

Bir bireyin bulimia riskini artırabilecek bir kaç faktör mevcuttur. Bunların arasında biyolojik ve kalıtsal faktörler ilk sırada yer alabilir. Kardeşler, ebeveynler veya çocuklar gibi birinci derece akrabaları arasında yeme bozukluğu olan bireylerin yeme bozukluğu geliştirme olasılığının daha yüksek olması, olası bir genetik bağlantıya işaret etmektedir. Bununla birlikte çocuklukta veya gençlikte olarak fazla kilolu olmak bulimia nervoza riskini artırabilir.

Aynı zamanda psikolojik ve duygusal konulardaki hassasiyet beslenme bozukluklarına yol açabilir. Depresyon, anksiyete bozuklukları veya uyuşturucu madde kullanımından kaynaklanan bozukluklar gibi psikolojik ve duygusal sorunlar da yeme bozuklukları ile yakından ilişkilidir. Bazı vakalarda, travmatik olaylar ve aile, okul ya da işyeri gibi çevresel faktörlerden kaynaklanan stres dahi beslenme bozukluklarının gelişmesine katkıda bulunan faktörler olabilir.

Diyet yapan insanlarda yeme bozuklukları gelişmesi riski daha yüksektir. Bulimialı birçok birey, aşırı yemek atakları arasında aldıkları kalorilerde ciddi kısıntılara gitmeye yönelir. Bu aşırı yeme ataklarının tetikleyicileri arasında can sıkıntısı, besinin kendisi, stres ve vücudunu beğenmeme sayılabilir.

Bulimia çok sayıda ciddi komplikasyona neden olabilir, hatta bireyin hayatını tehlikeye atacak kadar ilerleyebilir. Bulimia sırasında görülen olası komplikasyonlar arasında:

• Özsaygıda eksiklik
• İlişkiler ve sosyal işlevsellik ile ilgili sorunlar
• Adet dönemi düzensizlikleri
• Alkol veya uyuşturucu kullanımı
• Anksiyete, depresyon, çeşitli kişilik bozuklukları veya bipolar bozukluk
• Aritmi veya kalp yetmezliği gibi kalp sorunları
• Bireyin kendisine zarar vermesi
• Dehidrasyon, böbrek yetmezliği gibi yetersiz beslenmeye bağlı tıbbi sorunlar
• Diş çürümesi veya dişeti hastalıkları
• İntihar düşünceleri veya intihar denemesi
• Sindirim problemleri
• Bulimiayı önlemenin kesin bir yolu yoktur, ancak bireyi durum ağır ve daha zararlı bir hal almadan  önce daha sağlıklı davranışlara veya profesyonel tedaviye yönlendirmek mümkün olabilir. Bunun için atılabilecek çeşitli adımlar mevcuttur.
• Öncelikle ebeveynlerin çocuklarının sağlıklı ve gerçekçi bir vücut imajı fikri oluşturmaları önemlidir. Çocukların vücut şekilleri ya da ölçüleri ne olursa olsun, görünümlerinden başka yollarla kendilerine güven duymaları için desteklenmesi gereklidir.
• Ev içinde kilo hakkında konuşmak ve eleştirmek yerine, sağlıklı bir yaşam tarzına odaklanmak ve buna yönelik adımları atmak önemlidir. Bununla birlikte, oruç tutma, kilo kaybını sağladığını iddia eden takviyeleri kullanma veya müshil benzeri ilaçlardan faydalanma yöntemleri ile sağlıksız olarak kilo kontrolü sağlayan diyet programlarından kaçınmak gereklidir. Özellikle fazla yiyeceğin vücuttan atılması için kusmadan faydalanılabileceği fikrinden kaçınmak zorunludur.
• Düzenli ve gerginlikten ya da stresten uzak, keyifli sofralarda yemek yenilmesine dikkat edilmelidir. Aile doktoruna başvurmak ve onun gözlemlerinden yararlanmak bir yeme bozukluğunun erken göstergelerini belirlemek ve gelişimini önlemeye yardımcı olmak için önemlidir.
• Yakınlarında bir yeme bozukluğuna işaret edecek şekilde beslenme sorunlarının varlığını fark eden bireyler, bu konu hakkında yakınıyla destekleyici bir şekilde konuşmayı düşünmeli ve nasıl yardımcı olabileceğinizi sorgulamalıdır.

Bulimia nervoza belirtileri nelerdir?

Bir beslenme bozukluğu olan bulimianın belirti ve bulguları arasında farklı birçok hareket mevcuttur. Bunlar arasında bireyin:

• Vücudunun şekli ve kilosu ile sürekli meşgul olması,
• Sürekli kilo alma korkusuyla yaşaması,
• Aşırı beslenme atakları arasında oruç tutması, aldığı kalorileri kısıtlaması veya belirli ve gerekli besin gruplarından bütünüyle kaçınması,
• Aşırı beslenme sırasında kontrolünü kaybettiğini hissetmesi, yani yemeyi durduramayacağı veya ne yediğini kontrol edemeyeceği gibi hissetmesi,
• Aşırı beslenme sonrasında kilo almayı engellemek için kendisini kusmaya zorlaması ya da çok aşırı egzersiz yapması,
• Gereksiz beslenmenin ardından müshil, diüretik veya lavman kullanarak sindirim sistemini sindirim tamamlanmadan boşaltmaya çalışması,
• Her öğünde tekrar tekrar anormal derecede çok miktarda yemek yemesi,
• Kilo kaybına yardımcı olduğu iddia edilen diyet takviyeleri veya bitkisel ürünleri aşırı kullanması sayılabilir.

Bireyde görülen bulimianın şiddeti, genellikle bireyin son üç ay sürecinde haftalık olarak kendisini ne kadar arındırdığı ile ölçülebilir. Bu haftada bir defadan bir kaç defaya kadar genişleyen bir yelpaze olarak görülebilir.

Bulimia hastası olan çoğu birey genellikle normal kilolu veya çok hafif kilolu olduğu için, bir sorun olduğu her zaman başkaları tarafından gözlemlenmeyebilir. Ancak bu bireylerin ailelerinin ve yakın çevrelerinin fark edebileceği bir kaç belirti mevcuttur. Bunlar arasında:

• Sürekli şişmanlıktan endişe veya şikayet etmek,
• Kendi vücudu hakkında aşırı negatif bir görüşe sahip olmak,
• Aşırı beslenme ataklarından sonra çok ağır diyet yapmak veya oruç tutmak,
• Bir öğünde sürekli olarak özellikle de bir bireyin normalde kaçınacağı yiyeceklerden çok aşırı miktarlarda yemek,
• Çok fazla egzersiz yapmak,
• Dişlerde ve diş etlerinde hasar görülmesi,
• Ellerde ve ayaklarda sürekli şişme,
• Ellerde veya parmak eklemlerinde sürekli yara izleri veya nasır görülmesi,
• Herkesin önünde yemek istememek,
• Hormonal bezlerin büyümesinden kaynaklı olarak yüzde ve yanaklarda şişme,
• Görünen kiloda sürekli değişiklik,
• Uzun süreli tuvalete gitmek,
• Yemekten hemen sonra veya yemek sırasında tuvalete gitmek sayılabilir.

Bulimia belirtileri gösteren bireylerin mümkün olan en kısa sürede tıbbi yardım alması gereklidir. Bulimia, tedavi edilmediği durumlarda bireyin sağlığını ciddi ve ağır şekilde etkileyebilir. Bunun için bireyin öncelikle aile hekimiyle veya bir ruh sağlığı uzmanıyla belirtileri, semptomları ve duyguları hakkında konuşması önemlidir.

Eğer birey tedavi konusunda isteksiz ise, bir arkadaşı, sevdiği bir kişi, saydığı bir kişi, bir öğretmeni ya da güvendiği bir başka kişi tarafından sağlanacak destek ilk adımların atılmasına yardımcı olabilir.

Bir yakınında bulimia belirtileri görüldüğünün düşünülmesi durumunda, bu endişeler açık ve dürüst bir konuşma yapılması gerekebilir. Yetişkin bir birey profesyonel bakım almaya zorlanamaz, ancak kendisine teşvik ve destek sunmak mümkün olabileceği gibi, nitelikli bir uzman doktor veya akıl sağlığı uzmanı bulmasına ve randevu almasına yardımcı olmayı teklif etmek faydalı olabilir.

Bulimia nervoza nasıl teşhis edilir?

Eğer doktor bir bireyin bulimia nervoza olduğundan şüphelenirse, tipik olarak öncelikle kendisi ile konuşarak bireyin yeme alışkanlıkları, kilo verme yöntemleri ve fiziksel belirtileri hakkında bilgi edinecektir.

Bilgi edinmek üzere sorduğu bu soruların ardından bir fiziksel muayene gerçekleştirecek ve gerekli gördüğü takdirde kan ve idrar testleri isteyecektir. Doktor, bu testlerin yanı sıra, bireyin kalbiyle ilgili sorunları tespit edebilecek bir testi, yani olan elektrokardiyogramı da gerekli görebilir. Yine bir tanı belirlemek, kilo değişikliklerinin tıbbi nedenlerini belirlemek ve ilgili komplikasyonları kontrol etmek için başka testlerin gerçekleştirilmesine de ihtiyaç duyabilir.

Bütün bunlar ile herhangi bir olumsuz sağlık durumunun gözlemlenen belirtilerine bir açıklama getirmemesi durumunda bireyin vücudunda ve kilosuna karşı tutumunun da tartışılabileceği bir psikolojik değerlendirme gerçekleştirecek ve bu değerlendirmenin bulimia kriterleri ile örtüşüp örtüşmeyeceğini gözlemleyecektir.

Bulimia nevroza tedavi yöntemleri haftaya…